Op de site van Doorbraak op 17 november 2021 als recensie van het boek van Johan SANCTORUM Terug naar Malpertus
Mijn zoon is heel vaak ironisch in zijn taalgebruik. Steevast herinner ik hem eraan dat niet iedereen ironie begrijpt, laat staan waardeert. Dit is ook toepasselijk op humor en satire. Het onderscheid tussen beiden is wel dat humor geacht wordt anderen te doen lachen terwijl satire toch meer tot doel heeft anderen uit te lachen. Wanneer dit de machtigen betreft, is dat bevrijdend. Wanneer het zwakkeren betreft - hoe je die zwakkeren ook definieert - is dat eigenlijk onderdrukkend. De auteur geeft zelf het voorbeeld dat hij zowel om zijn flaporen als om zijn naam werd uitgelachen. Hij heeft van een scheldwoord een geuzennaam gemaakt. Weliswaar wordt in dit verband Nietzsche vaak geciteerd om die ene uitspraak : "Wat me niet doodt, maakt me sterker." Dit neemt niet weg dat er wel degelijk dingen zijn die doden. Opnieuw volgens Nietzsche : "Men doodt meer door te lachen dan door zich boos te maken". Dit citaat wordt trouwens op de titelpagina afgedrukt. De auteur klaagt terecht de slachtoffercultuur aan maar wentelt er zich zelf in. Alsof de witte man voortaan het enige slachtoffer zou zijn van de nieuwe tijdsgeest. De MeToo-beweging en Black Lives Matter worden in één adem vernoemd met de woke- en cancel culture alsof ze ermee zouden samenvallen. Dat is hetzelfde als katholieken ipso facto verantwoordelijk te maken voor de inquisitie ofschoon het wel degelijk katholieken waren die de inquisitie aanstuurden. Een soortgelijke verwarring wordt bewust in stand gehouden tussen islam en islamisme. De meeste slachtoffers van islamistische aanslagen vallen in islamitische landen, al moet worden toegegeven dat terechte kritiek op de islam vaak onterecht wordt weggezet als islamofobie. Er is hoe dan ook een onaflatende strijd tussen zij die alles letterlijk nemen en zij die daarentegen de geest en dus ook de geestigheid van iets inzien. In Nederland heerste tijdens de Hervorming een strijd op leven en dood tussen de Preciezen en de Rekkelijken, waarbij deze laatsten het onderspit moesten delven. De auteur juicht de censuur toe, en hij heeft gelijk : de Index van Verboden Boeken bevat titels die de tijd hebben doorstaan, alsook de boeken die in mei 1933 in nazi-Duitsland werden verbrand. In dit verband is het merkwaardig dat de auteur voorbijgaat aan een uniek satirisch huzarenstukje tegen de nazi-bezetter in Brussel : de "faux Soir" van 9 november 1943, van de hand van zowel communisten als conservatieve belgicisten - twee politieke stromingen die de auteur allerminst genegen is. De stelling dat satire alleen door mannen wordt beoefend, zou weleens juist kunnen zijn, maar meer en meer vrouwen doen aan comedy en schuwen de taboes niet. En dat de mens wellicht het wreedste roofdier is dat op de aarde rondloopt, kan niet genoeg herhaald worden, net opdat we meer de nadruk zouden leggen op onze menselijkheid. Tot slot nog een kleine menselijke, al te menselijke opmerking (van iemand die ook tussen de regels leest) : de auteur heeft het over het "concentratiekamp" Auschwitz, waar hij waarschijnlijk "uitroeiingskamp" bedoelt. De nuance is in die mate belangrijk dat Auschwitz I een concentratiekamp was (waar afschuwelijke medische experimenten werden verricht en de eerste gaskamers werden getest) en Auschwitz II - dat waar het meestal over gaat - een uitroeiingskamp. Wegens de waarschuwing tegen een verharding en verstarring van de huidige geglobaliseerde samenleving - die aanleiding geeft tot een soort privé-inquisitie - is dit boek niettemin het lezen waard.
Comments